|
1)Gömülü diş nedir?
Çene kavsinde dişlerin sürebilmesi için yeterli miktarda yer bulunmadığında dişler gömülü kalabilirler. Dişler yalnızca dişeti mukozasıyla örtülü olabileceği gibi hem kemik hem de mukozayla da örtülü olabilir. Çenelerde en sık olarak '20 yaş dişleri' olarak bilinen alt ve üst 3. büyük azı dişler gömülü kalmaktadırlar. Bunlara ek olarak kanin (köpek), küçük azı, kesici ve supernumere (fazladan) dişler de gömülü kalabilirler.
|
 |
2)Her gömülü dişin pozisyonu ve yerleşimi aynı mıdır?
Gömülü dişler kendilerine özgü olarak farklı yerlerde ve konumlarda olabilirler. Çene kemiği içerisinde olabilecekleri gibi komşu anatomik yapıların içerisinde de (maksiller sinüs, göz çukuru, eklem boynu, inferior alveolar sinir...gibi) gömülü kalabilirler.
3)Gömülü dişler neden çekilmelidir?
Perikoronit
20 yaş dişleri ağzımızda yerini en son alan dişlerdir ve sıklıkla ağızda bu dişler için yer kalmamıştır. Bu sebeple dişler tam ya da yarı gömülü şekilde kalırlar. Özellikle yarı sürmüş alt 20 yaş dişinin etrafındaki yumuşak dokunun, çevresinde yemek artıklarının birikip enfekte olmasıyla 'perikoronit' adı verilen yumuşak doku enfeksiyonları meydana gelebilir. Bu sebeple bu dişlerin çekilmesi önerilir. Eğer tedavi edilmeden bırakılırsa hastada ateş, halsizlik, lenf bezlerinin şişmesi gibi sistemik bulguların yanında ağrı, ağıza gelen iltihap tadı, ağız açmada kısıtlılık (trismus), komşu yumuşak dokuda kırmızılık ve şişlik gibi lokal bulgular gözlenir. Uzun süre tedavi edilmeyen durumlarda hayatı tehdit eden loj abselerine sebebiyet verebilirler. Bu tip durumlarda ilgili dişin çekilmesi gerekmektedir. Gerekirse doktorunuz tarafından antibiyotik reçete edilir.
20 yaş dişinde ve komşu dişlerde çürük
Özellikle önündeki komşu dişe doğru eğimli şekilde gömülü kalmış olan dişler, kendileri çürüyebildiği gibi önündeki dişte de çürüklere sebebiyet verebilirler. Bu dişlerin çekilmesi önerilir.
Periodontal hastalıkları önlemek
Gömülü 20 yaş dişi, komşu 2. büyük azı dişinin arka kısmındaki kemik miktarını azaltır. Bu da 2. büyük azı dişinin sağlamlığını ve uzun dönemde sağlığını olumsuz yönde etkiler. Temizleme zorluğu yaratır. Gömülü dişlerin erken zamanda çekilmesiyle erken yaşta kemik iyileşmesi sağlanır.
Komşu dişlerde erime (rezorpsiyon)
Gömülü 20 yaş dişleri başta olmak üzere diğer tüm gömülü dişler komşu dişlerin köklerine doğru uzanıp o bölgede gömülü kalabilirler. Uzun süre gömülü kalan dişler komşu dişlerin köklerinde erimelere yol açabilir, bunun sonucunda gömülü dişlerle beraber komşu dişlerin de çekilmesi gerekebilir.
Kistik ve tümöral dejenerasyonlar
Gömülü dişlerin etrafında bazı durumlarda nadiren büyük boyutlara da ulaşabilen kist ve tümörler meydana gelebilir. Bu durumda komşu dişlerde hasar meydana gelebileceği gibi çok büyük boyutlara ulaşan kist ve tümörler çene kırıklarına ve sinir hasarlarına bile yol açabilirler. Bu sebepten 20 yaş dişlerinin çekilmesi, çekilmediği durumlarda da rutin kontrollerle yakın takibi önerilir.
Ortodontik tedavinin kolaylaştırılması
Özellikle 20 yaş dişlerinin alt ön dişlerde çapraşıklığa yol açtığı teorisi kesin olmamakla birlikte kabul görmektedir. Bu sebeple hastalara ortodontik tedavi öncesi veya sırasında gömülü 20 yaş dişlerini çektirmeleri tavsiye edilmektedir.
Çene kırıklarının önlenmesi
Travmaya maruz kalan alt çene kemiğinin en zayıf bölgelerinden olan ve buna bağlı olarak en çok kırılan bölgesi alt çene köşesidir (mandibula angulus). Özellikle derin yerleşimli gömülü bir 20 yaş dişinin de bulunduğu çene kemiğinde kırık görülme olasılığı daha fazladır. Ek olarak, gömülü diş bulunan çene kırıklarının tedavisi daha da güçleşir, kırık kemik uçlarının bir araya gelmesi zorlaşır ve enfeksiyon riski artar.
Protez yapımı öncesi
Dişli veya dişsiz hastada protez yapımına geçilmeden önce alınan radyograflarla gömülü diş olup olmadığı saptanır. Sabit veya hareketli bir üst yapı olması farketmeksizin yapılacak olan protezi ilerleyen dönemde rahatsız edebileceğinden gömülü dişlerin veya köklerin çekilmesi önerilir.
Kaynağı açıklanamayan ağrıların varlığında
Diş sıkmaya bağlı çene kaslarının ağrıları, baş-boyun ağrıları, temporomandibular eklem (çene eklemi) bozuklukları ve enfeksiyon gibi bulgular ekarte edildikten sonra hala geçmeyen ve sebebi bulunamayan yakınmalarda, ağrı kaynağının gömülü dişler olabileceğini bildiren literatür bilgileri mevcuttur. Bu durumlarda gömülü 20 yaş dişilerinin çekilmesi önerilebilir.
4) Her gömülü diş çekilmeli mi?
Her gömülü diş çekilmez. Bazı özel durumlarda hastayla birlikte kar-zarar oranı gözetilerek çekim veya takip kararı verilir.
|
5)Sorun yaratmayan gömülü dişler de çekilmeli mi?
Gömülü dişlerin tek belirtisi ağrı değildir. Ağrı ve belirti olmadan da hastaya zarar veriyor olabilirler. Özellikle 20 yaş dişlerinin kökleri zamanla uzar, yakın komşuluğundaki çene siniriyle daha da ilişkili hale gelir ve dişlerin çekimi yaş ilerledikçe daha zor hale gelir. Veya belirti vermeyen bir gömülü diş hiç beklenmedik bir anda problem yaratabilir. Bu sebeple gömülü dişlerin çekiminin erken yaşlarda yapılması tavsiye edilir. |
 |
|
6)Gömülü dişlerin çekimi için en uygun zaman nedir?
Dişlerin köklerinin zamanla uzaması, komşu sinir ve damarlarla olan ilişiğinin artması, yaş ile birlikte çene kemiğinin esnekliğinin artması diş çekimini zorlaştıran etkenlerdendir. Genel olarak erken yaşta çekilen gömülü dişler daha az komplike bir iyileşme süreci geçirir. Genç bireyin yara iyileşmesi daha hızlı ve iyidir. Bu sebepten gelecekte oluşabilecek sorunları önlemek ve iyileşmeyi temin edebilmek için gömülü dişlerin çekiminin genç yaşlarda yapılması tavsiye edilmektedir.
7)Hangi durumlarda gömülü dişler çekilmez?
İlerlemiş yaş
Eğer diş yıllarca periodontal hastalık, ağrı, çürük, kistik ve tümöral dejenerasyonlar olmadan çene kemiği içerisinde gömülü kalmışsa kalmaya devam edebilir.
Ciddi sistemik hastalıklara (genel sağlık problemleri) sahip hasta varlığı
Kalp ve dolaşım sistemi, böbrek ve boşaltım sistemi, solunum sistemi, hematolojik ve kanama bozukluğu olan, bağışıklık sistemi baskılayan ilaç kullanan ve radyoterapi veya kemoterapi tedavisi gören hastalarda gömülü diş çekiminden kaçınılmalıdır. Bu hastalarda yapılması planlanan herhangi bir dental girişim öncesinde hastanın doktoruyla konsültasyon yapmak şarttır.
Komşu anatomik yapılara olası hasar riski
Eğer gömülü diş komşu diş, dudak ve çenenin duyusunu alan ve besleyen sinir ve damarlara yakın seyirliyse çekim sırasında veya sonrasında bazı istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Bu tip durumlarda çekim kararı verilirken hastanın onayı şarttır. Eğer dişin çekilmesi dişin orada gömülü kalmasından daha riskliyse diş yerinde bırakılmalıdır.
|
 |
8)Cerrahi operasyon esnasında ağrı hissedilir mi?
Gömülü diş çekimi rutin olarak lokal anestezi altında başarıyla ve sorunsuz şekilde yapılan operasyonlardır. Hasta operasyon sırasında herhangi bir ağrı hissetmez ancak uygulanan kuvvet, baskı ve dokunma hissini hisseder. Arzu edildiği takdirde işlemler sedasyon veya genel anestezi altında yapılabilmektedir. |
|
9)Cerrahi operasyon sonrasında neler yapılmalı?
Cerrahi operasyon sonrası normal vücut cevabı olarak şişlik ve ağrı görülebilir. İşlem sonrası 24 saat boyunca soğuk kompres uygulaması ve çeşitli ilaçların reçete edilmesiyle bu süreç hafifletilir. Cerrahi işlem sonrası yara yerinin temiz tutulması, beslenme şekli hekim tarafından detaylı biçimde anlatılır ve hastalar bu tavsiyelere uyduğu sürece sorunsuz bir iyileşme periyodu ile bu süreç tamamlanacaktır. Eğer dikiş atılırsa 7 gün sonra dikişlerin alınması gerekmektedir. Hekim gerek görürse ek seanslarda hastayı takip edecektir. |
|
